Hoe corona invloed heeft op de geestelijke gezondheidszorg

Na inmiddels bijna twee maanden is er vandaag voor een groot aantal mensen weer goed nieuws gekomen. Naast dat de basisscholen gedeeltelijk weer opengaan, net als de kinderopvang en de kinderdagverblijven, gaan ook aanstaande maandag de contactberoepen weer volgen. Wel onder strikte voorwaarden, maar het is een begin. Daarnaast wordt vanaf 1 juni het openbaar vervoer ook weer toegankelijker. Treinen, trams, bussen en metro’s gaan op maximale capaciteit volgens de normale dienstregeling rijden om reizigers te kunnen verspreiden. Maar in deze persconferentie is er weer een hele belangrijke groep vergeten. Aan die groep wil ik met deze post graag aandacht besteden. Vandaag ga ik het hebben over de mensen in de geestelijke gezondheidszorg.

Sinds het begin van de coronacrisis is het voor ons allemaal heel erg schakelen geweest. Van een enkele besmetting in ons land zijn we in een korte tijd naar vele besmettingen gegaan. In het ziekenhuis werd het drukker en voor we het wisten kwam ons kleine dichtbevolkte landje in een intelligente lockdown terecht, althans dat waren de woorden van onze Minister President Mark Rutte.

De lockdown heeft er ook voor gezorgd dat naast dat we geen ouderen in verpleeghuizen meer mogen bezoeken, ook de behandelingen in de GGZ instellingen enorm veranderen. Zelf zit ik sinds het begin van de coronacrisis in een whatsapp groep met vele mensen van mijn leeftijd om de moeilijke tijden door te komen. Een aantal daarvan lopen bij de GGZ, allen met verschillende redenen. Vanuit deze groep krijg ik vanaf het begin dat ik er in zit al verhalen te horen over hoe het daar nu gaat, hoe het daar voorafgaand aan de coronacrisis ging en hoe in korte tijd vele steken zijn gevallen in de geestelijke gezondheidszorg.

Voor veel mensen, vooral jongeren is een behandeling bij de geestelijke gezondheidszorg een hele taak om vol te houden. Behandelingen zijn al zwaar en zowel cliënten als behandelaars roepen al heel lang dat er hulp nodig is om deze mensen goed te begeleiden. Sinds dat we als land in een lockdown zijn gegaan, zijn de fysieke behandelmomenten, therapieën en de hulp die jongeren krijgen stilgevallen. Ineens gaat bijna alles via beeldbellen. Waar een cliënt een begeleider eerst elke dag zag voor minimaal een half uur, is dat nu een videobel moment van een klein halfuurtje per week. Dat kan niet. Deze mensen hebben ook hulp nodig. Dit valt onder onze zorgverlening.

Ook heb ik het verhaal gelezen van iemand die ernstige problemen heeft gehad met videobellen, foto’s versturen of filmpjes maken. Mensen die bijvoorbeeld te maken hebben gehad met chantage en daardoor beelden van zichzelf hebben gemaakt, onder dwang, in de hoop dat deze persoon hen met rust zou laten. Onder druk toch de keuze hebben gemaakt om dat te doen omdat ze voor hun gevoel geen keuze hadden en daarvoor nu therapie krijgen bij de GGZ. Die mensen moeten ook verplicht videobellen met hun PB’er, ook wel persoonlijk begeleider. Ik snap dat het voor alle instanties moeilijk is om snel te schakelen en je wilt zoveel mogelijk begeleidingsmomenten door laten gaan, maar dit soort mensen kan je niet helpen met beeldbellen. Sterker nog, dit haalt bij mensen trauma’s op van het verleden. Die mensen hebben hier nu al weken last van.

Maar het is niet alleen dat deel van de mensen. Er zijn ook mensen die hun hart moeten kunnen luchten bij iemand omdat ze nare dingen meemaken, ook in deze corona periode. Niet voor iedereen gaat dat zo makkelijk via (beeld)bellen als dat je iemand tegenover je heb zitten. De manier waarop je met elkaar praat is anders. En wat dacht je van de privacy van deze mensen? Gesprekken kunnen worden opgenomen. Ook al wordt er gezegd van niet, via (beeld)bellen is dit voor cliënten nog moeilijker te controleren. Hoe kunnen we in Nederland deze mensen het zo moeilijk maken?

Ook hebben we mensen die thuis hulp krijgen. Mensen die moeite hebben met het organiseren van hun vaste taken. Denk aan het huishouden, de boodschappen of andere dingen. Mensen durven niet meer naar buiten toe omdat ze niet de behandeling krijgen die ze nodig hebben. En het enige wat ze te horen krijgen van hun zorginstelling is dat het niet anders kan. Dat dit de manier is waarop het voorlopig zal gaan. Dat kan toch niet waar zijn? Zelf weet ik als geen ander hoe het is om niet de ondersteuning te krijgen die nodig is om het dagelijks leven door te kunnen. Een ervaring die ik al heb opgedaan voordat ik ben geworden wie ik nu ben. Iets waar ik niet zomaar openbaar mee naar buiten kom. Ik kan me inleven in deze mensen.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Voorbeelden van situaties waar mensen in zitten die het ontzettend moeilijk hadden en nu door de coronacrisis nog moeilijker. Deze mensen worstelen met zichzelf, na alles wat ze meegemaakt hebben of meemaken en de hulp die ze krijgen is minimaal. Voor de een is de ‘schade’ van deze crisis beperkt, voor de ander is het heel veel erger. Deze mensen kunnen geestelijk nog zieker worden dan dat ze al zijn, puur en alleen omdat ze niet de behandeling krijgen die ze nodig hebben. Dat komt omdat de overheid daar geen adviezen over geeft en dan gaan de GGZ instellingen doen wat in hun ogen het beste is. Maar hoe weten wij, als de gemiddelde Nederlander, dat dat ook het beste is voor de mensen die bij de GGZ zitten?

De afgelopen weken heb ik de adviezen van het OMT, de debatten en de persconferenties over het coronavirus tot op de voet geprobeerd te volgen. Elke keer weer heb ik alles aandachtig doorgelezen en geluisterd naar wat de ministers te zeggen hebben, maar ook naar wat de journalisten vragen aan de ministers. En daar valt me op dat er onvoldoende aandacht is voor de geestelijke gezondheidszorg. Ook vandaag, woensdag 6 mei is er tijdens de persconferentie weer geen aandacht geweest voor de mensen in de geestelijke gezondheidszorg. Wel voor de verpleeghuizen, voor de ouderen en voor de anderen, maar de mensen die zorg van de GGZ krijgen voelen zich weer in de steek gelaten door het kabinet. Weer geen verduidelijking voor deze groep mensen en het personeel hier.

Als je iemand kent die een behandeling heeft lopen, in het verleden heeft gehad of mogelijk zou moeten krijgen bij de geestelijke gezondheidszorg, dan wil ik je vragen om er proberen zoveel mogelijk te zijn voor deze mensen. Help ze waar je dat kan. Een luisterend oor en meedenken met deze mensen kan zoveel helpen, al spreek ik uit ervaring. Zelf heb ik in mijn jeugd ook hulp gekregen bij de verwerking van een van de moeilijkste situaties die zich in mijn jeugd heeft afgespeeld; de scheiding van mijn ouders. Nou is dat misschien niet te vergelijken met mensen die zelfmoordneigingen hebben of andere klachten hebben, maar ik weet als geen ander hoe gemeende steun van de omgeving je iets beter kan laten voelen. Ik heb als kind de kans gehad om goede begeleiding te krijgen. Iets waar ik ontzettend blij mee ben en die begeleiding heeft mij gemaakt tot wie ik nu ben. Een trotse jongvolwassene die met een goed gevoel zijn droom kan gaan waarmaken. Dat gunnen we toch iedereen?

We kunnen met z’n allen bijdragen. Help elkaar, zorg voor elkaar en luister vooral goed naar wat iemand te zeggen heeft. Heb je ervaringen die jou geholpen hebben en ken je iemand die in een soort gelijke situatie zit? Probeer er dan met die persoon over te praten, maar ga het hem of haar niet verplichten. Het moet vrijwillig zijn. Als de politiek de mensen in de geestelijke gezondheidszorg in de steek laat, moeten wij er als Nederlandse bevolking juist voor deze mensen zijn. Net als dat we de afgelopen weken hebben laten zien hoe zorgzaam we zijn voor onze ouderen. De mensen in de geestelijke gezondheidszorg zijn net zo belangrijk. Niemand wil het op zijn of haar geweten hebben dat hulp te laat gekomen is. We moeten deze mensen helpen, op wat voor manier dan ook. En als ik een advies zou mogen geven aan de ministers: Besteed eens aandacht aan de GGZ. Deze mensen voelen zich vaak een gevaar voor zichzelf. We moeten niet normaal maken wat niet normaal is, zoals onze koning tijdens de dodenherdenking in zijn toespraak op de Dam zei. En als we het ergens over eens kunnen zijn, is dat mensen in de geestelijke gezondheidszorg zo achterlaten niet normaal is. Laten we dat dan ook vooral niet normaal maken en ervoor zorgen dat deze mensen zo snel mogelijk de hulp krijgen die ze nodig hebben. Want ook onder deze mensen kunnen doden vallen als we niets doen. Niet omdat ze het coronavirus dragen, maar omdat ze misschien zichzelf wat aan kunnen doen.

De foto bij dit bericht is gehaald van medischdossier.org bij een artikel over de geestelijke gezondheidszorg. Dit verhaal is gepubliceerd met toestemming van de betrokken personen.